“Po čaršiji se pričalo da begovi gledaju žene sa balkona”
Novi Pazar – Sandžak je posebna geografsko – istorijska oblast u pograničnom području Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Kosova. Prostire se na površini od 8.409 km2 i obuhvata jugozapadni deo Republike Srbije i severoistočni deo Republike Crne Gore. Deo Sandžaka koji pripada Republici Srbiji obuhvata površinu od 4.504 km2, dok deo koji se nalazi u okviru Crne Gore ima površinu od 3.905 km2. Sam naziv Sandžak potiče iz turske reči “sancak”, što znači zastava, odnosno bajrak. Odvajkada je Sandžak imao begove – gospodu…
Šahsuvar – beg i Šemsi – beg
Njih dvojica su ostali upamćeni po prvoj modernoj kući koju su napravili 1911. godine u centru Novog Pazara. Bila je to prva kuća u gradu koja je bila sazidana od cigle i pokrivena crepom. Ostala je priča da su braća Čavić identičnu kuću videli u poznatom lučkom gradu Solunu (na turskom Seljanik) koji je do 1912. godine bio u sastavu Osmanlijskog carstva. Bili su oduševljeni njenim izgledom, pa su rešili da istu naprave u Novom Pazaru. Nisu žalili novac da ostvare svoju želju. Iz Soluna su doveli arhitektu koji im je uradio plan solunske bliznakinje. Iz ovog grada doneli su tepihe i mnoge komade nameštaja, a u Sjenici su naručili poznate ćilime da zastru prostrane sobe nove kuće. Ova kuća je izgrađena po planu, na mestu gde im je ranije bila stara porodična kuća, na početku Ejup-begovog sokaka (današnja Ulica 8. marta).
Kuća Čavića izgrađena je 1911. godine.
– “Ona je bila unikatna stvar po mnogo razloga… Oni su imali luksuz da započnu izgradnju i da plaćaju sve u zlatu. Znači kuća je pravljena isključivo sa zlatnom podlogom. Koliko se sećam i čuo sam da je 2005. gradska vlast predala zgradu naslednicima, jer tu ima izuzetno mnogo potomaka. Ja mislim da ovakve zgrade nema nigde, sumnjam da je u Beogradu imalo takvog dragulja… teško se moglo videti – kazuje Pazarac Asim Nikšić.
Porodica Čavić jedna je od najčuvenijih gradskih porodica u Novom Pazaru. Svoje poreklo vodi od Čavića iz Sjenice. U istoriji Sandžaka, koliko je sandžačkoj javnosti poznato, među prvim Čavićima pominje se Mustaj-beg Čavić koji je bio komandant sjeničke tvrđave krajem 18. i početkom 19. veka. Sjenički Čavići bili su veoma bogati i imali su svoje posede od Sjenice preko Štavlja, Brnjice sve do Ivanjice.
Oduvek su bili bogati
-“E sad da se vratimo na jedan podatak koji je dosta interesantan, gde se dosta pričalo o zgradi, iz razloga što je u ovom predelu živelo dosta agar, čuveno stanovništvo, naročito niz Ćukovac, odnosno Ulica 8. marta, jer ona sada nema ulaz… bioskop je pokrio tu ulicu, a tu je bila Ejup – begova džamija…
Mustaj-beg je imao jednog sina Ešrefa koji je iz Sjenice prešao da živi u Novi Pazar. A Ešref je imao dvojicu sinova: Amir-bega i Osman-bega. Amir- beg je umro mlad, ali je, u braku sa Turkinjom Pembe-hanumom, iza sebe ostavio jednog sina- Mustaj-bega koji je u braku sa Emom Ćilerdžić dobio sina Amir-bega. Amir-beg (1904-1978) se ženio dva puta. U braku sa Hatidžom Dazdarević imao je 4 sina: Nusreta, Ismeta, Mustafu i Omera i dvije ćerke: Azizu i Nazimu. U braku sa drugom suprugom Azizom-Zikom, imao je ćerku Semihu.
Osman-beg Čavić je imao dva sina: Šahsuvar-bega (1878-1935) i mlađega Šemsi-bega (1892-1973). Šahsuvar-beg je bio biran u Glavni odbor Novopazarske opštine u vremenu od završetka balkanskih ratova 1913, pa sve do 1920. godine, kada na političku scenu stupa njegov mlađi brat Šemsi – beg.
Iz Soluna doveli arhitektu
-“Zbog neke možda zavisti, zbog toga što su to ljudi bili odvojeni od ostalog staleža, bilo je tu i prigovora na izgradnju te zgrade, pa su govorili… da gledaju žene sa tih balkona – zaključio je naš Asim Nikšić.
I danas u selu Brnjici, nedaleko od Sjenice postoji kamena kula Čavića koja odoleva zubu vremena. Ovo selo je 20-ih godina prošlog veka bilo muslimansko, da bi u Kraljevini Jugoslaviji, u vreme terora zloglasnog Koste Pećanca bilo prognano i raseljeno. Danas tamo nema Muslimana i jedini dokaz da su tamo živeli je mezarje o kome niko ne brine.
… a preko puta Ruždija i Žitni trg, tako da je to bilo elitno područje Pazara… Šahsur – beg (1878 – 1935) i Šemsi – beg (1892 – 1973)…
O kući Čavića pisali su mnogi sandžački istoričari, istraživači…
Binasa Malićević
