Sandžak, Novi Pazar: Sandžak je posebna geografsko – istorijska oblast u pograničnom području Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Kosova.

Prostire se na površini od 8.409 km2 i obuhvata jugozapadni deo Republike Srbije i severoistočni deo Republike Crne Gore.

Moj Sandžaku, ponosan mi budi

Deo Sandžaka koji pripada Republici Srbiji obuhvata površinu od 4.504 km2, dok deo koji se nalazi u okviru Crne Gore ima površinu od 3.905 km2.

Sam naziv Sandžak potiče iz turske reči “sancak”, što znači zastava, odnosno bajrak. Odvajkada je Sandžak imao begove – gospodu…

Priča o časti, moći i kraju jedne epohe

Njih dvojica su ostali upamćeni po prvoj modernoj kući koju su napravili 1911. godine u centru Novog Pazara.

Bila je to prva kuća u gradu koja je bila sazidana od cigle i pokrivena crepom.

Ostala je priča da su braća Čavić identičnu kuću videli u poznatom lučkom gradu Solunu (na turskom Seljanik) koji je do 1912. godine bio u sastavu Osmanlijskog carstva.

Dom koji nikad nije postao dom – ali je ostao Čavićev

Bili su oduševljeni njenim izgledom, pa su rešili da istu naprave u Novom Pazaru. Nisu žalili novac da ostvare svoju želju.

Iz Soluna su doveli arhitektu koji im je uradio plan solunske bliznakinje.

Sagrađeno s namerom, opstalo s pričom

Iz ovog grada doneli su tepihe i mnoge komade nameštaja, a u Sjenici su naručili poznate ćilime da zastru prostrane sobe nove kuće.

Ova kuća je izgrađena po planu, na mestu gde im je ranije bila stara porodična kuća, na početku Ejup-begovog sokaka (današnja Ulica 8. marta).

Između stvarnosti i legende

– Ona je bila unikatna stvar po mnogo razloga… Imali su luksuz da započnu izgradnju i da plaćaju sve u zlatu. Znači kuća je pravljena isključivo sa zlatnom podlogom.

Sagrađena 1911. za život koji se nije desio

Koliko se sećam i čuo sam da je 2005. gradska vlast predala zgradu naslednicima, jer tu ima izuzetno mnogo potomaka.

Vreme stalo, ali nije zaboravilo

Ja mislim da ovakve zgrade nema nigde, sumnjam da je u Beogradu imalo takvog  dragulja… teško se moglo videti – kazuje Pazarac Asim Nikšić.

Begovska vremena

Porodica Čavić jedna je od najčuvenijih gradskih porodica u Novom Pazaru. Svoje poreklo vodi od Čavića iz Sjenice.

U istoriji  Sandžaka, koliko je sandžačkoj javnosti poznato, među prvim Čavićima pominje se Mustaj-beg Čavić koji je bio komandant sjeničke tvrđave krajem 18. i početkom 19. veka.

Više od jednog veka stoji – čeka, ćuti, i svjedoči

Sjenički Čavići bili su veoma bogati i imali su svoje posede od Sjenice preko Štavlja, Brnjice sve do Ivanjice.

 Podignuta za života koji nikada nije došao

-E sad da se vratimo na jedan podatak koji je dosta interesantan, gde se dosta pričalo o zgradi, iz razloga što je u ovom predelu živelo dosta agar, čuveno stanovništvo, naročito niz Ćukovac, odnosno Ulica 8. marta, jer ona sada nema ulaz… bioskop je pokrio tu ulicu, a tu je bila Ejup-begova džamija…

Kuća Čavića – zidovi pamte, iako glasovi nikad nisu odzvanjali

Mustaj-beg je imao jednog sina Ešrefa koji je iz Sjenice prešao da živi u Novi Pazar.

A Ešref je imao dvojicu sinova: Amir-bega i Osman-bega.

Kad su begovi šaptali

Amir-beg je umro mlad, ali je, u braku sa Turkinjom Pembe-hanumom, iza sebe ostavio jednog sina – Mustaj-bega koji je u braku sa Emom Ćilerdžić dobio sina Amir-bega.

Amir-beg (1904-1978) se ženio dva puta.

Sjenke begova

U braku sa Hatidžom Dazdarević imao je 4 sina: Nusreta, Ismeta, Mustafu i Omera i dvije ćerke: Azizu i Nazimu.

U braku sa drugom suprugom Azizom-Zikom, imao je ćerku Semihu.

Iz Soluna doveli arhitektu

Osman-beg Čavić je imao dva sina: Šahsuvar-bega (1878-1935) i mlađega Šemsi-bega (1892-1973). Šahsuvar-beg je bio biran u Glavni odbor Novopazarske opštine u vremenu od završetka balkanskih ratova 1913, pa sve do 1920. godine, kada na političku scenu stupa njegov mlađi brat Šemsi-beg.

Dvori zarasli

-Zbog neke možda zavisti, zbog toga što su to ljudi bili odvojeni od ostalog staleža, bilo je tu i prigovora na izgradnju te zgrade, pa se počaršiji šuškalo: da gledaju žene sa tih balkona.

Dom bez stanara

To je bilo elitno područje Pazara – zaključio je naš Asim Nikšić.

Život naroda u sjeni bogatstva i moći

I danas u selu Brnjici, nedaleko od Sjenice postoji kamena kula Čavića koja odoleva zubu vremena.

Ovo selo je 20-ih godina prošlog veka bilo muslimansko, da bi u Kraljevini Jugoslaviji, u vreme terora zloglasnog Koste Pećanca bilo prognano i raseljeno.

Danas tamo nema Muslimana i jedini dokaz da su tamo živeli je mezarje o kome niko ne brine.

O kući Čavića pisali su mnogi sandžački istoričari, istraživači…

Binasa Malićević