Sandžak, Novi Pazar… Gološ: Isa-begov hamam ima jedanaest kupola! Hamam koji je preživeo stoljeća

Sandžak, Novi Pazar: Jedan od najpoznatijih spomenika islamske arhitekture u našem kraju, Isa-begov hamam, dugo je izložen zubu vremena.

U neposrednoj blizini stare čaršije, nekad čuveno kupatilo, građevina propada i još uvek odoleva zubu vremana. Dotrajala je krovna konstrukcija, hamam zarstao u prošlost, u bliskoj okolini Sandžaka…

Svedok osmanske elegancije

Sasvim bi drugačija priča bila o Isa-begovom zdanju da je Zavod za saštitu spomenika kulture u Kraljevu na vreme zbrinuo važan objekat islamske arhitekture…

U središtu Novog Pazara nalazi se zaboravljena riznica kulture i svakodnevice iz 15. veka

Pomenuti građevinski objekat iz osmanskog perioda je oblikovao društveni život naše čaršije. Od mesta kupanja do stuba identiteta grada – reportaža o hamamu koji nikada nije nestao iz sećanja.

Više od pola milenijuma stoji kao tihi svedok prvih dana šehera i bogate osmanske tradicije.

Zaboravljeno blago čaršije: Isa-begov hamam

U srcu Pazara, između kamena i pare, krije se priča o nastanku jednog od najvažnijih gradskih simbola. – Temelji Isa-begovog hamama potiču iz 14. veka, dakle osnivač Novog Pazara, u znak sećanja na svoga ovca koji je ovde tragove ostavio, rešio je da ugradi hamam, kupatilo, a onda džamiju, a potom se još više gradilo – kazuije novopazarski istoričar Hivzo Goliš.

Profesor Hivzo Gološ – Novi Pazar

Gazi Isa-begov hamam u Novom Pazaru jedan od najvažnijih kulturno-istorijskih spomenika sandžačkih Bošnjaka i jedan od veoma retkih objekata ovakve vrste na području celog zapadnog Balkana.

Nalazi se u centru stare novopazarske čaršije, u neposrednoj blizini gradske tvrđave.

Kroz kapiju hamama

Sagrađen je između šezdesetih i sedamdesetih godina XV stoljeća kao zadužbina Isa-bega Ishakovića, osnivača Novog Pazara, na mestu gde se, kako navode pojedini hroničari, stacionirala osmanska vojska, 5. jula 1389. godine.

Kupatilo koje je stvaralo grad

Nedaleko od hamama bila je izgrađena i škola, koja je, međutim, spaljena u toku Austro-turskog rata, 1689. godine. – Znači ovo je centar odakle se širio islam i odakle nastaje naša kultura, naše postojanje, življenje i boravak – sa ponosom u glasu priča profesor Gološ.

“Hazna” – prostorija za grejanje vode

Sam spomenik je priča za sebe. U zgradi se nalaze muške i ženske prostorije, potpuno identične po uzdužnoj simetrali osnove i pregrađene kamenim zidom. Svaka odaja prekrivena je kupolom, kojih na celoj zgradi ima ukupno jedanaest.

Tišina kamenih zidova

Kupole su različitih veličina i sa šestougaonim otvorima. Na severnoj strani hamama nalazio se prostrani šadrvan koji je bio jedna vrsta čekaonice, dok se na južnoj strani nalazila tzv. hazna – prostorija za grejanje vode.

Mesto susreta, čistoće i mira

Postojale su tri objekta za kupanje sa mermernim česmama i jedna prostorija za odmor od kupanja. Iako se nalazi pod zaštitom države, kao spomenik kulture od velikog značaja, Gazi Isa-begov hamam je u veoma zapuštenom stanju, izložen stalnom propadanju. Arhitektonsko i kulturno nasleđe koje podseća na doba kada je kupanje bilo ritual i društveni događaj.

Hamam čeka projekat i neimare

Zabiravljeni dragulj osmanske arhitekture uskoro bi mogao ponovo zasijati nakon vekova zaborava. Jedan od najstarijih hamama u Srbiji, oličenje urbanog života iz 15. veka, traži svoju obnovu.

Novopazarski hamam: Očekuje novo rađanje

Isa-begov hamam nije bio samo kupatilo – bio je duša tadašnjeg šeher Pazara.

-Vratimo se hamamu. Temelji hamama su na čvrstim osnovama i ovo su prvi tragovi korišćenja kamena sa Paričkog brda.

Kamena od koga su napravljene hiljade i hiljade spomenika na grobljima u Novom Pazaru, oko Novog Pazara i široj okolini – podseća sandžački istoričar, profesor, istraživač…

Kamen sa Paričkog brda

Isa-begov hamam se smatra najvećim i najlepšom građevinom ove vrste u Srbiji.

Tragovima Isa-bega u Novom Pazaru

Kao građevinski objekat specijalne funkcije i arhitekture ovaj hamam je prikazom važnosti prostorija za održavanje higijene tela, kao bitnog elementa u kulturi stanovanja, puno uticao na savremeno graditeljstvo.

Binasa Malićević