Ekipa RTV Novi Pazar u Turkiye: Cisterna bazilika – najveća zatvorena cisterna u Istanbulu

Istanbulske cisterne danas predstavljaju spoj kulture i viševekovne istorije. U blizini Aja Sofije nalazi se Cisterna bazilika – drevno nalazište.

Cisterne izgrađene za potrebe stanovništva u Istanbulu, koji je vekovima bio prestolnica Bizantskog i Osmanskog carstva, danas su neizostavni deo kulturnog nasleđa tog grada. Riznice kulture Istanbula, grada sa dugogodišnjom istorijom, su cisterne Yerebatan (Bazilika), Nuruosmaniye, Binbirdirek i Serefiye.

Građevine koje potiču iz perioda Rimskog i Bizantskog carstva bile su otvorenog i zatvorenog tipa.  U gradu na Bosforu, zbog nedostatka izvora vode izgrađen je tada veliki broj cisterni kako bi tokom letnjeg sušnog perioda bile dostupne dovoljne količine vode.

Najveća zatvorena cisterna u Istanbulu je Yerebatan. Izgrađena je nakon pobune Nika 532. godine od strane cara Justinijana I, a gradilo ju je 7.000 radnika. Zbog toga što je izgrađena na mestu bazilike koja je uništena u požaru 475. godine nosi i naziv cisterna Bazilika. Upravo je ona danas najposjećenija cisterna u Istanbulu i služi kao svojevrsni muzej i prostor za održavanje nacionalnih i međunarodnih aktivnosti.

-336 stubova visine metara-

Pokriva površinu od 9800 kvadratnih metara sa kapacitetom skladištenja više od 80.000 kubnih metara vode.

Cisternu krase 336 stuba visoka je 9 metara. Kapiteli stubova su uglavnom u jonskom i korintskom stilu, s izuzetkom nekoliko dorskih kapitela bez gravura.

U severozapadnom uglu cisterne kao baze stubova nalaze se blokovi s uklesanim likom Meduze Gorgone sa zmijskom kosom koja poseduje jednu od najstrašnijih moći u grčkoj mitologiji, pogledom koji svakog posmatrača pretvara u kamen. Legenda kaže da glave Meduze upravo tim pogledom čuvaju Cisternu Baziliku. Jedna od glava Meduze postavljena je naopako,  dok je druga postavljena bočno. Postoje stilske, religiozne ili jednostavno funkcionalne teorije o tome zašto su glave postavljene upravo tako. Prema jednom od predanja, na ovaj način umanjuje se moć pogleda Gorgone.

-Cisterna navodnjavala vrtovr Topkapi palate-

Poreklo dveju glava je nepoznato, ali se pretpostavlja da su donijete u cisternu nakon što su izvađene iz starijih građevina u različitim delovima bizantijskog carstva

Kada je Istanbul osvojio Fatih Sultan Mehmed 1453., cisterna je korištena kratko vreme  za navodnjavanje vrtova palate Topkapi.

Osmanlije su kasnije izgradile vlastiti sistem vodosnabdijevanja te se rezervoar za vodu prestao koristiti. Postojanje cisterne na kraju je palo u zaborav,  sve dok 1565. godine francuski putnik, naučnik i topograf  Pjer Žil nije ostavio zapis o njoj.

Cisterna Bazilika nekoliko puta je obnavljana od svog prvobitnog nastanka. Prve popravke izvršio je arhitekta Muhamed Aga od Kajserija u 18. veku za vreme vladavine osmanskog sultana Ahmeda III 1723. godine. Pukotine u zidu i oštećeni stubovi popravljeni su 1968. godine, uz dodatnu restauraciju 1985. godine pod nadzorom istanbulskog Metropoliten muzeja. Tokom te restauracije iz cisterne je uklonjeno 50.000 tona blata. Postavljene su platforme za zamenu čamaca koji su se ranije koristili za obilazak cisterne. Ovaj objekat  zvanično je otvoren za javnost 1987. godine.

Autor: Redakcija RTV NP 

Izvor: BHRT