Bosna je najstarija južnoslovenska država

Sandžak – Maternji govorni jezik sandžačkih Bošnjaka je bosanski jezik. Bosanski jezik je jezik Bošnjaka i svih onih koji ga pod tim imenom osećaju svojim. Njime govori oko 2, 8 miliona ljudi: u Bosni i Hercegovini (oko 2 miliona), Srbiji i Crnoj Gori  (230.000), Hrvatskoj i Sloveniji (40.000), Kosovu i Makedoniji (100. ooo), Zapadnoj Evropi i Severnoj Americi (oko 400.ooo),  kao i veliki broj bošnjačkih iseljenika u Turskoj.

Važno je napomenuti da su se svi iseljenici iz Bosne, bez obzira kojoj konfesiji pripadali, doseljavali u druge krajeve pod nazivom “Bošnjaci” i to ime su u novoj sredini dugo zadržavali.

Bosanski rečnik objavljen daleke 1631

Kotinuitet bosanskog jezika može se pratiti od srednjeg veka do današnjih dana, a njegovo postojanje i upotreba bezbroj su puta potvrđeni u upravno – pravnim spisama, narodnim govorima, bošnjačkoj usmenoj i pisanoj književnosti, te u različitoj literaturi na slavenskim i ostalim jezicima.

U srednjem veku taj jezik najčešće je nazivan lirskim, a nešto kasnije bosanskim jezikom. Jedan od najstarijih spomena bosanskog jezika nalazi se u notarskim knjigama grada Kotora: 3. jula 1436. godine, mletački knez u Kotoru kupio je petnaestogodišnju devojku „bosanskog roda i heretičke vere, zvanu bosanskim jezikom Djevenu“. U opštu i službenu upotrebu bosanski jezik ulazi za vreme osmanske uprave, krajem XV stoljeća.

Od tada, pa sve do kraja XIX i prvih godina XX stoljeća, službeni jezik za ovaj dio sveta, koji je, pored Bosne , uključivao i celu Srbiju, a kroz veći deo istog perioda i Sloveniju, Vojvodinu, današnju Mađarsku sa Budimom i Peštom, pored osmanskog , je bio i bosanski jezik (bošnjakadža).

Prvi srpski rečnik prestavljen je tek 1818

Pod tim nazivom bošnjački jezik se koristi i nakon austro – ugarske okupacije 1878. godine, sve do 4. oktobra 1907. godine, kada se , internom naredbom Zemaljske vlade Bosne i Hrcegovine, zabranjuje njegovo službeno korišćenje, i kao „zemaljski jezik“ uvodi srpsko – hrvatski, odnosno hrvatsko – srpski jezik. Jezičko nasleđe sandžačkih Bošnjaka karakteriše  raširena upotreba turcizama i dosledna  primena  suglasnika „H“. U pisanom izražavanju od perioda austro – ugarske okupacije Bosne i Hercegovine , Bošnjaci koriste latinično pismo – kažu sandžači istraživači, profesori, istoričari…

Značajnu ulogu u sveoukupnoj bošnjačkoj kulturi imalo je bosansko srednjevjekovno pismo bosančica (bosanska brzopisna ćirilica) i arebica, tj. arapsko pismo prilagođeno glasovnim potrebama bosanskog jezika. Povelja bosanskog bana Kulina od  29. avgusta 1189. godine pisana je na starobosanskom narodnom jeziku i bosasanskim pismom bosančicom. Povelja kulina Bana je ne samo majstarija do sada pronađeni očuvani bosanski državni dokument , nego i najstariji državni dokument kod svih jugoslovenskih naroda i država – poručuje  sandžački istoričari.

 U vreme osmanske uprave svi službeni akti na prostorima na kojima dans žive Bošnjaci pisani su na turskom jeziki i arebicom, ali su imali i svoje kopije pisane bosanskim jezikom i bosančicom (kao posebnim pismom bosanskog jezika).

Binasa Malićević