Sandžak, Bijelo Polje, Novi Pazar: Rifat Burdžović Tršo je poznati sandžački antifašista i revolucionar, predvodnik studenskog pokreta u Bepgradu pred početak Drugog svetskog rata, narodni heroj i najpopularnija ličnost kod sandžačkih Bošnjaka iz perioda Drugog svetskog rata.

Srce koje je kucalo za slobodu

Rođen je 11. februara 1913. godine u Bijelom Polju, u uglednoj trgovačkoj porodici Nazifa i Rabije Burdžović.

Tršo – Ime urezano u pamćenje naroda

U drugoj godini života, 1915. godine, umire mu otac, malo kasnije i majka, a onda, 1918. i stariji brat Ibrahim.

Brigu o malom Rifatu i njegovoj sestri Hajriji preuzimaju, najpre amidža Rušo i njegova supruga Zuma, a onda bližnji Rifatov rođak Salih Đedović.

U sjeni istine

U vihoru rata, jedno ime postalo je simbol hrabrosti i bezuslovne ljubavi prema domovini.

Tršo kao sportista

Nakon završena četiri razreda osnovne škole, staritelj Salih upisuje ga, 1924. godine, na obućarski zanat, kojeg napušta već po završetku prve godine, i septembra 1925. godine, se upisuje na Veliku medresu kralja Aleksandra u Skoplju.

Iza pogleda borca, krila se duša čovjeka koji je sanjao mir

U toku školovanja u Skoplju počinje se baviti literarnim radom i uz pomoć svojoh prijatelja Junusa Međedovića, Muhameda Mehmedovića, Šukrije Dizdarevića i drugih, osniva literarnu družinu „Južna vila“ i, 1929. godine, časopis „Pomol“.

Revolucija kao život

U međuvremenu se upoznaje sa revolucionarnim idejama, uključujući se čak i u predizborne aktivnosti za tadašnje parlamentarne izbore.

Rifat Burdžović Tršo (1913 – 1942)

Po okončanju medrese, 1933. Upisuje pravo na Univerzitetu u Beogradu i već odmah se uključuje u napredni studenski pokret.

Život položen za ideale: Tršo nije umro uzalud

Početkom 1934. učestvuje u formiranju Pravničkog stručnog studentskog udruženja na Pravnom fakultetu i postaje član uprave ovog udruženja i član Komunističke partije Jugoslavije.

Ključni lik na Pravnom fakultetu u Beogradu

Nakon učešća u demonstracijama i drugim akcijama studenata Beogradskog univerziteta, u februaru 1935. godine, biva uhapšen i, pod sumnjom rada na obaranju režima, nekoliko dana provodi u zloglasnom zatvoru „Glavnjača“.

Moj Sandžaku, ponosan mi budi

Naredne 1936. studenti Beogradskog univerziteta organizuju jedan od najvećih studentskih štrajkova i, nakon 22 dana protesta, uspevaju da se izbore za punu autonomiju univerziteta.

Tišina koja vrišti

U tim protestima Rifat Burdžović je bio jedan od centralnih figura…

Tršo sedi i drži violončelo

Krajem avgusta 1942. godine Treća proleterska sandžačka brigada krenula je iz pravca Livna ka Mrkonjić Gradu, s planom da ga oslobodi od združenih nemačkih, ustaških i četničkih snaga. Sredinom septembra, zajedno sa ostalim partizanskim jedinicama, brigada će krenuti u pravcu Banja Luke, ali će neprijateljske snage, 28. septembra, ponovo preći u napad i do 2. oktobra potisnuti partizane iz Mrkonjć Grada na liniju planine Lisina.

Njegova žrtva nadahnjuje one koji veruju u pravdu, jednakost i slobodu. U tišini smrti, ostavio je glas koji i danas odzvanja kroz generacije.

Rifatov osmijeh iza rovova

Tog dana misteriozno su nestali Vladimir Knežević Volođa, komandant Treće proleterske sandžačke brigade, Rifat Burdžović Tršo, zamenik političkog komesara brigade i delegat Centralnog komiteta partije Jugoslavije u brigadi, i Tomaš Žižić, komandant Četvrtog bataljona u brigadi – kazali su sandžački istraživači, istoričari, profesori…

Poslednji trag

Odlukom Predsjedništva Antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije, Rifat Burdžović Tršo, proglašen je, zajedno sa Vladimirom Knedževićem Volođom, za narodnog heroja, 25. septembra 1944. godine.

Treći Tršov saborac, Tomaš Žižić, za narodnog heroja je proglašen 20. decembra 1951. godine.

Binasa Malićević