Hasan Ibn Kafi, život i djelo
Njegovo ime, rođenje i porijeklo
On je šejh, allame (veliki učenjak), fekih (pravnik), kadija, bahis (istražitelj), vrsni poznavalac Tevhida i tahavijske akide, lingvističar, historičar, vakif, domaći učenjak hanefijskog mezheba, prenosi Tenvir.org Ime mu je Hasan, sin je Turhanov, a on sin Davudov, a on sin Jakubov, a on sin Kafijin, el-Akhisari (ar. iz Prusca), el-Busnevi (ar. iz Bosne), el-Hanefijj (ar. hanefija), arapskom svijetu poznatiji kao Hasan Ibn Kafi. Rođen je u mjesecu ramazanu, 951. godine po hidžri (1544. godine) u Pruscu između Donjeg Vakufa i Bugojnog, u Bosanskom Ejaletu Osmanskog Carstva. Obavio je hadždž 1591. godine.
Traganje za znanjem
Otišao je u Istanbul 1574. godine gdje je stekao veliko znanje iz raznih šerijatskih nauka, naročito iz akide, fikha i usuli-fikha, vrsno je poznavao i arapski jezik, pravopis i rječitost. Neki izvori navode da je vjeru učio u tri istanbulske medrese kod nekih od najučenijih osmanlijskih učenjaka tog vremena, među njima se najviše ističe Kemal-paša el-Hanefi. U Istanbulu provodi devet godina te se vraća u rodni kraj 1583. godine nakon što ga za šerijatskog kadiju tu postavlja sultan Murat III. Nažalost, ne postoji potpuna biografija o ovom bošnjačkom učenjaku, izvori koji su dostupni se razilaze oko broja literarnih djela čiji je autor šejh Hasan, broj njegovih literarnih djela je negdje između sedamnaest i dvadeset i jednog sveska, a tri djela su sporna i u njihovu vjerodostojnost se sumnja.
Šejh Hasan bio je osnivač manjeg islamskog kompleksa u svom rodnom gradu Pruscu. Taj građevinski kompleks sastojao se od njegove džamije, medrese, kuće i sudnice. Šejh je podučavao svoje učenike tahavijskoj akidi, hanefijskom fikhu, arapskom jeziku, mantiku (logici), usuli-fikhu i hadisu.
Literarna djela
Pisao je većinski na arapskom jeziku, ali pisao je i na bosanskom i turskom jeziku, napisao je djela iz akide, fikha, usuli-fikha, šerijatske politike, historije, arapske gramatike i rječitosti. Rukopisi njegovih djela sačuvani su još do današnjeg dana nakon preko četiri stotine godina od njegovog preseljenja. Originalni rukopisi dijela šejha Hasana Kafije čuvaju se u Sarajevu, u Gazi Husrefovoj biblioteci, Istanbulu i Jordanu. Njegova dva najpoznatija djela su na arapskom jeziku, također su i najočuvanija djela jer su prenešena iz rukopisnog svezka u savremenu štampu, njegova djela bivaše prevedena sa arapskog na bosanski, turski, francuski, njemački i engleski jezik. Njegova dva najpoznatija djela u arapskom svijetu su:
شرح سمت الوصول إلى علم الأصول
”Komentar pristupa nauci Usula”
Ovo djelo doživilo je nekoliko izdanja na arapskom jeziku, najpoznatije štampe ovog djela jesu od izdavačkih kuća ”Dar Ibnul-Dževzi”, u Kraljevini Saudijske Arabije i Egiptu, ”Dar Garu Hira”, u Siriji, Damasku, i ”Darul-Ihsan”, u Turskoj. Štampa se u B5 formatu i iznosi četiri stotine dvadeset i tri stranice, i u A4 formatu i iznosi šezdeset i tri stranice.
نور اليقين في أصول الدين في شرح عقائد الطحاوي
”Svjetlo Ubjeđenja u osnovama Vjere, komentar akide Tahavije”
Ovo djelo na arapskom jeziku izdaje ”Mektebetu Obeikan” iz Kraljevine Saudijske Arabije, djelo se štampa u B5 formatu i iznosi tri stotine trideset i četiri stranice, na provjeri vjerodostojnosti ovog djela radio je uvaženi profesor dr. Zuhdija Adilović.
Njegova djela na arapskom jeziku su:
”Komentar pristupa nauci Usula” – iz oblasti usuli-fikha
شرح سمت الوصول إلى علم الأصول
”Vrtoviz temelja vjerovanja” – iz oblasti akide
روضات الجنات في أصول الإعتقادات
”Bašča Namaza” – iz oblasti fikha
روضة الصلاة
”Temelji mudrosti o uređenju svijeta” – šerijatska politika, fikh
أصول الحكم في نظام العالم
”Komentar Kudurijevog sažetka u hanefijskom fikhu” – komentar na jedno od kapitalnih dijela hanefijskog mezheba
شرح مختصر القدوري
”Ispitivanje sažetka iz znanosti rječitosti” –
iz oblasti belage (arapska rječitost)
تمحيص التلخيص في علوم البلاغة
”Komentar ‘Kafije’ Ibnul-Hadžiba” – iz oblasti nahve (arapske gramatike)
شرح كافية إبن الحاجب
”Redoslijed učenjaka do Pečata Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem” – iz oblasti historije, šejh Hasan u ovom djelu spominje neke detalje o sebi
نظام العلماء إلى خاتم الأنبياء صلى الله عليه و سلم
Prva i poslednja strana djela ”Redoslijed učenjaka do Pečata Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem”
Prva i poslednja strana djela ”Svjetlo Ubjeđenja u osnovama Vjere, komentar akide Tahavije”
Prva i poslednja strana djela ”Vrtoviz temelja vjerovanja” – iz oblasti akide”
Prva i poslednja strana komentara na djelo ”Vrtoviz temelja vjerovanja” – iz oblasti akide”
Manje poznate zanimljivosti i preseljenje
Šejh Hasan Kafija, Allah mu se smilovao, bio je vakif, odabrani kadija, bio je osposobljen za izdavanje fetvi, bio je jedan od najzaslužnijih za gušenje ustanka zabludjele sekte hemzevija na našim prostorima, učestvovao je u džihadu protiv mađara i bio je često u pratnji sultana, smatra se da je jedan kraći period učio od medinske uleme pri putu na hadž. Kažu oni koji su ga poznavali da je proveo preko pedeset godina posteći post Davuda alejhis-selam, da je nosio grubu odjeću, da je na putu od njegove kuće do džamije bila mehana u kojoj se sviralo i pjevalo, pa je išao drugim, daleko dužim putem da bi došao do svoje kuće. (El-Dževherul-esna, str. 58.) Njegovi savremenici poredili su ga sa šejhul-Islamom Ibn Tejmijjom, na osnovu njegovih literarnih djela, znanja, mudrosti i truda općenito. Na Ahiret je preselio 1025. hidžretske godine (1616. godine), devetog oktobra u sedamdesetoj ili sedamdeset i prvoj godini života. Molimo Uzvišenog Allaha da njegov trud ukabuli, da mu grijehe oprosti, da ga na Sudnjem danu među ulemom proživi, da mu podari Džennet Firdevs i društvo poslanika, ashaba, šehida i iskrenih, amin.
Mudre izreke šejha Hasana Kafije
”Nema puta osim Poslanikovog puta, nema istine osim istine koju je on donio, nema zakona osim zakona po kojem je on postupao, nema vjerovanja (akide) osim na način kako je on vjerovao. Niko ne može dostići do Allahovog zadovoljstva i Njegovog Dženneta osim slijeđenjem Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i formalno i suštinski. Nije vjernik onaj koji ne vjeruje u ono što je prenio, ko se ne pokori njegovim naredbama, bez obzira radilo se o djelima srca ili vanjskim djelima u praksi.” (Nurul-Jekin fi Usulid-Din, str. 266)
”U drugu skupinu spadaju učenjaci, mudraci i ostali dobri i pobožni ljudi. Njima je dužnost čuvati božije zapovijedi i zabrane pisanjem i predavanjem; izlagati šerijatske ustanove svim razredima; davati mišljenja, savjete i upute; obučavati vjeru i vjerske obrede; navraćati svijet na pobožnost i snošljivost; moliti se za dobro svih uopće, a napose da bude vladar na pravome putu.” (Usulul-Hikem fi nizamul-Alem)
”Razmišljanje oštri tupu sablju, a sablja ne oštri tupu misao.”
”Najveća pogreška je zaratiti protiv onoga koji traži mir.”
”Svoju tajnu povjeri jednome, a savjetuj se s hiljadu.”
”Čudim se onom ko kupuje robove za novac, a ne kupuje slobodne ljude svojim velikim djelima.”
”Strpljenje je oružje pobjede.”
tenvir.org
