Smolućka pećina

Crkvine su ratarsko – stočarsko naselje u Srbiji, u Opštini Tutin u Sandžaku. Prema popisu iz 2011. u selu je živelo 80 stanovnika. Pretpostavlja se da su u rimsko i tursko doba u naselju bile smeštene topionice i kovačnice. Naziv Crkvine nastao je po “crkvinama”  koje  su u samom naselju.

Crkvine – Smolućka pećina jedan je od najznačajnijih arheoloških i paleontoloških lokaliteta na području Sandžaka. Nalazi se nedaleko od naselja Kadiluk (Crkvine), na području Opštine Tutin. Smeštena je iznad istoimene Smolućke reke, pritoke Raške, 16 km jugozapadno od Novog Pazara.

Sondažnim istražnim radovima, sprovedenim krajem XX stoljeća, u unutrašnjosti pećine evidentirano je deset geoloških slojeva, od kojih gornji slojevi sadrže materijal iz enelolita i starijeg gvozdenog doba, dok je peti evidentirani sloj vremenski datiran u period od prije 38. 000 godina.

U donjem pleinstocenskim slojevima pećine istraživanjem je otkriveno oko 200 kremenih artefakata, kao i 44 kamena i jedan koštani artefakt, te rečni oblutci na kojima su vidljivi tragovi upotrebe, što ukazuje na činjenicu da je pećina bila naseljena još u vreme srednjeg  paleolita. Nalazi nađeni u pećini potvrđuju ljudsko prisustvo u njoj tokom eneolita, 2000. godine pre nove ere – zaključuje profesor Redžep Škrijelj.

Prvi put Tutin se pominje u Gluhavičkoj povelji, 28. maja 1396. godine, kojom Gluhavički kadija upozorava dubrovačkog kneza da njegovi trgovci prolaze ovim područjem i tu plaćaju cenu, što ukazuje da je u to vreme ovaj kraj administrativnom pogledu bio oblast.

Binasa Malićević