Srbija dobila dokumenta na osmanskom jeziku, šta otkrivaju?

Iz Turske je u Arhiv Srbije stiglo 20.000 digitalnih dokumenata iz osmanskog perioda. Sva dokumenta su na osmanskom jeziku – mješavini arapskog, persijskog i staroturskog jezika.

Saznaćemo zašto je naš jezik bio diplomatski jezik na otomanskom dvoru.

Sultan je bio taj koji je pisao zakonske propise. Njih su se morali pridržavati svi službenici u carstvu.

Postojala je posebna prostorija u kojoj su se pisala dokumenta iz Osmanskog carstva – tefterhani prostorija, a na čelu je bio tefterdar.

“Na izložbenoj postavci je stotinak dokumenata i ilustrativnog materijala. Najstariji dokument koji se odnosi na Smederevski sandžak, koji je sačuvan i izložen u našoj sali, iz 1476. je godine. U pitanju je detaljan popis Smederevskog sandžaka. Pored njega je minijatura koja predstavlja osvajanje Beogradske tvrđave iz 1521. godine”, ističe autorka izložbe Enisa Alomerović Hubanić.

Sva dokumenta su se čuvala u drvenim i kožnim sanducima. “Administracija u Osmanskom carstvu je bila jako složena. Poslovi su se vodili u više kancelarija i potkancelarija”, navodi Alomerović Hubanićeva.

Izložen je i berat upućen Iliji Garašaninu iz 1881. godine, u kojem mu Osmansko carstvo daje određene povlastice zbog lojalnosti samom carstvu.

Osmansko carstvo osnovano je 1299. godine. Osnovao ga je emir Osman Gazi. Srpski vladari i predstavnici Srbije različitog ranga su više puta posećivali Carigrad. Na izložbi je predstavljen i Miloš Obrenović tokom posjete Osmanskom carstvu.

“Tamo su mu dodeljena određena ordenja. Možemo videti i kasu kneza Miloša, koja se čuva u Arhivu Srbije”, navela je autorka izložbe.

Izložena je i zapovijest sultana Abdul Medžida iz 1858. godine i planovi i skice za školu u Beogradu, s tim što nema dokaza da je ona i izgrađena.

“Imamo i nacrt za izgradnju srednje svetovne škole u Nišu iz 1854. godine, kao i radionice vaspitnog doma tzv. islahane, takođe u Nišu, u kojoj su se obrazovali i sticali zanat kako muslimanska tako i hrišćanska deca”, rekla je Enisa Alomerović Hubanićeva.

Na osnovu dokumenata iz Arhiva Srbije saznajemo više o građevinama iz vremena Osmanskog carstva, ali i o onima koje su se sačuvale i danas. Na Kalemegdanu je grobnica (turbe) iz 19. vijeka, a na Dorćolu se i danas nalazi tursko kupatilo.

RTS/GG