Turski istoričar: 16 velikih vezira Osmanskog carstva poreklom je iz BiH, iz Srbije čak trojica

Turski istoričar Soner Cagaptay objavio je fotografiju koja se tiče prošlosti Turske, ali i balkanskih i drugih zemalja koje su bile uključene u sastav nekadašnjeg Osmanskog carstva.

Naime, mapa koju je objavio istoričar grafički prikazuje mesta rođenja nekadašnjih visokopozicioniranih funkcionera Osmanskog carstva, koji su u određenom periodu postojanja osmanske države obavljali funkcije velikih vezira.

Prema onome što se može primetiti, najveći broj vezira, što je i očekivano, rođen je na prostoru današnje Turske, a odmah nakon toga slede Albanija, Gruzija i Grčka, što znači da su tadašnji zvaničnici s prostora ovih zemalja bili visoko cenjeni članovi Osmanskog carstva.

Ipak, pored navedenih država, zanimljiv je podatak kako je iza Albanije, Gruzije i Grčke najveći broj velikih vezira dala upravo Bosna i Hercegovina. Prema podacima koje je objavio istoričar, 16 osmanskih vezira poreklom je bilo upravo s prostora današnje BiH.

Naravno, uzevši u obzir činjenicu da se funkcija i uloga velikih vezira menjala tokom postojanja Osmanskog carstva, treba znati da postoje i različiti kriteriji vrednovanja ove funkcije tokom različitih razdoblja vladavine.

Svakako, najznačajniji period koji se tiče velikih vezira s prostora BiH obuhvata poglavlje od 1453. do 1611. godine, što se često opisuje i kao period dominacije velikih vezira bošnjačkog porekla i to u periodu značajnog širenja Osmanskog carstva.

Prema određenim podacima, veziri porijeklom iz BiH su u prosjeku na ovom položaju boravili skoro šest godina, dok su ostali veziri bili na pozicijama oko dvije i po godine.

Svakako, vezir koji se najviše ističe u tom periodu bio je Mehmed-paša Sokolović, ali tu su i Tavil Mehmed-paša, Lala Kara Mustafa-paša, Lala Mehmed-paša i Derviš Mehmed-paša.

U kasnijem periodu Osmanskog carstva broj bošnjačkih vezira je bio znatno manji, a lidersku poziciju preuzeli su veziri albanskog porijekla, da bi na kraju osmanske države veziri turskog porijekla ponovo postali dominantni na prostoru ovog carstva.

Inače, u Osmanskom carstvu funkcija velikog vezira bila je izuzetno cijenjena te se smatralo kako veliki vezir predstavlja “drugog čovjeka u državi” s velikim utjecajem. Veliki veziri često su predvodili i vojsku, držali su državni pečat, predsjedavali Divanom i rukovodili vezirima.

Ovakav odnos u kontekstu današnjih političkih sistema mogao bi se tumačiti kao odnos premijera i ministara.