Arap džamija na putu gubitka autentičnosti
Rekonstrukcija Arap džamije, još jedna je u nizu agresija na našu kulturnu baštinu – navode istoričari. Oni tvrde da je u pitanju rekonstrukcija i revitalizacija, bez ikakvog stručno izrađenog projekta i bez konsultacija sa Zavodom za zaštitu spomenika, a koja je počela rušenjem ograde i upadom u mezarje, što je, kako se predpostavlja, priprema da se na nečijim mezarima napravi neki objekat. Arap džamija je – upozoravaju stručnjaci – na putu da zauvek nestane u obliku kakvom je znamo vekovima.
U pitanju je džamija koja se prvi put pominje u popisu iz 1528. godine i jedna je od najstarijih novopazarskih džamija. Očuvano je narodno predanje da je njen graditelj Hasan Čelebi, koji je bio po poreklu Arapin, zbog čega je i džamija dobila ime Arap džamija. U istorijskim izvorima iz XVI veka pominje se izvesni Hasan Čelebi ili Hasan-beg kao graditelj džamije, ne velikih razmera, bez naznake njegove etničke pripadnosti, a mezar Hasan Čelebije je verovatno onaj sa velikim nišanima pored same džamije.
Džamija je spaljena 1689. godine, nakon čega je moguće da je obnovio neki Arap, koji je mogao biti imenovan i raspoređen u Novom Pazaru kao oficir ili neki drugi starešina, pa se po obnovitelju kasnije nazvala Arap džamija, umesto ranijeg Hasan Čelelebijina. U Novom Pazaru postoji predanje da je taj Arapin upravo onaj čiji se mezar nalazi na velikom groblju sa velikim monumentalnim nišanima, koji je u narodu poznat kao Arapov grob.
Hasan Čelebijina (begova) mahala je imala 1528. godine 15, 1540. i 1640. godine 18 domaćinstava. Hasan- begova mahala je prerasla 1767. godine u istoimeni džemat.
Podsećamo, gradonačelnik Novog Pazara i Islamaka zajednica potpisali su ugovor o rekonstrukciji hamama i kompleksa Stare čarije sa turskom razvojnom agencijom TIKA, kako bi se zadržao i revitalizovao orijentalni izgled ovog dela našeg grada. Na osnovu detaljne i stručno urađene projektno-trhničke dokumentacije o rekonstrukciji stare novopazarske čaršije, pripremljena je i rekonstrukcija Arap džamije. Međutim, neko žuri da to uradi na svoj već, u nekoliko navrata viđeni način, uz obavezno narušavanje autentičnog izgleda džamije i bez prisustva stručnih lica.
Arap džamija je na putu da zauvek nestane u obliku kakvom je znamo vekovima i da na njenom mestu dobijemo još jednu novu džamiju bez ikakve istorijske vrijednosti – upozoravju stručnjaci.
Ovo se mora po svaku cijenu sprečiti, a lokalni urbanistički vandali, zaustaviti u realizaciji varvarskog plana i čina. Svedoci smo poslednjih decenija varvarskog i vandalskog odnosa prema bošnjačkoj kulturnoj i sakralnoj baštini, koji se sistematski i smišljeno realizuje u cilju definitivnog uništenja najbitnijih i najvažnijih dokaza o našem viševekovnom bitisanju na ovim prostorima. U prilog tome govore I činjenice da je zauvek nestala Sinan-begova medresa, Tabak Ishak džamija i Kolerina džamija u Potok mahali. Nestaju mezarja i najstariji i najdragoceniji nišani sa neprocjenjivo značajnim epitafima oko Hadži Hurem džamije i Lejlek džamije. Nepoznati počinici ruše kontinurino najstarije nišane na Velikom groblju koji nakon izvesnog vremena nestaju u nepoznatom pravcu. Nanete su značajna oštećenja Altun alem džamiji i mektebu u njenom haremu, kao haremskoj ulaznoj kapiji nestručnim i neadekvatnim intervencijama, nestaju u nepoznatom pravcu stara ulazna vrata neprocjenjive vrijednosti na Lejlek i Altun alem džamiji, a nabrajanju sličnih varvarskih postupaka, nažalost nema kraja.
S.Lj.
